Aan de leden van de Nederlandse Vereniging van Automobielassuradeuren (N.V.V.A.).

Mijne Heren,
Betreft : schadereserve.

In een bijeenkomst op 1 december jl. (aangekondigd met circulaire no. L-77/68) werd voorlichting gegeven op het gebied van de schadereserveringsproblematiek. In deze bijeenkomst werd het verstrekken van een desbetreffend rapport aan de leden toegezegd.
Ter uitvoering van deze toezegging zenden wij U bijgaand een exemplaar van dat rapport, waarbij wij U willen verzoeken dit uitsluitend voor intern gebruik te hanteren.
Hoogachtend,

P. Kremer
Secretaris.
CIRCULAIRE N.V.V.A. no. L-78/1 .

Uitsluitend voor intern gebruik.
Happort inzake Schadereserveringsproblematiek rond W.A.-letselschaden opgesteld door- een Commissie bestaande uit de heren:
A.D.van de Geer - N.N..(voorzitter)
Mr.J.H.W.Bisschop Boele - AGO
Mr.P..van de Geyn - ENNIA
Mr,JoG.va.n der Koogh - HOLLAND
J.L.NL Misana - DELTA LLOYD
M.Schaap - N.K, (secretaris)

Taak Commissie
De taak van de Comrnissie was de bestuderir.g van de schadereserveringsproblema-
tiek or het gebied -/an W,A.-3etselsohaden.
1 . Algemene beschouwir.g
Het, is de Commies.le gebleken dat de problematiek zich toespitst op een twee-
6 ©
tal factoren t.w.:
al +-ijdige herkenning van die gevallen die mogelijk kunnen leiden tot blij-
vende invaliditeit.;
bJ taxatie van de hieru.it voortvloeiende schade met het oog op de reserve. 'Fen aanzien van factor a. kan worden geste].d dat de vertegenwoordigde maat-sohappijer. over het algemeen de letselschaden tijdig kunnen signaleren en vervolgens bewaken.
De herkenbaarheid van zg. "zware" letsels wordt echter met name in het aanvangsstadium bernoeil ijkt door o.a. het ontbreken van voldoende (medis-?he)
4
gegevens, het niet bereikt hebben van een eindfase met betrekking tot de
toestand van de gekwetste en het. in oovo.ldoende mate kunnen maken van een
prog.r.ose van de .ortwikkeling in dit opzicht (de toestand van de gekwetste
kan medisch goed dan wel slecht evolueren).
Voorts .spee.lt de omstandigheid dat., met name bij genezingsprocessen van
lange duur, er psych.isehe hijverschijnselen kunnen ontstaan, waarvan het
optreden en de gevolgen veelal uiterst moeilijk te schatten zi'jn.
T.i dit verband mag niet o.nvermeld blijven dat "zachte" sociale verzekerin-
gen een bevorderende invloed uitoefenen op de demotivering van het slacht-
offer,, hetgeer: het opt^eden van bedoe3.de bijverschijnselen in de hand werkt.
Een juiste taxatie (factor b.) blijkt steeds weer een uiterst moeilijke zaak.

- 2 -
Naast de rol die de hiervoor geschetste oorzaken spelen, doen ook sociaal/ enonomisehe omstandigheden c.q. veranderingen daarin, hun invloed gelden op de vastptelling van de reserve. Zo moetai factoren als werkloosheid (al dan niet reglonaal r.q, struetureel), aard van het beroep van de gekwetste, de (on)mogelijkheden tot afkoops etc. etc. steeds bij de weging worden ingesohat, Willen assuradeuren in latere jaren niet met aanzienlijke tekorten op reserves worden geconfronteerd dan kan, gelet op het complex aan onzekere factoren die bij de reservering een rol spelen (met name die factoren die betrekking hebben op de genezings- e.n inpassingsprocessen), de conclusie slecbts luiden dat, in het begi.nstadiurn in het algemeen ruim dient te worden gereserveerd. Dit geldt in het bijzonder voor de naar verwachting lang lopende letsel-s chaden.
Het is de ervaring van de Commissie dat juist de reserves voor deze schaden bij herwaardering nogal eens blijken te moeten worden verhoogd.
2. Herkenbaarheid/Taxatie
De middelen die aspuradeureci ten dienste staan om letselschaden te herken-
nen eri vervolgens te taxeren zijn in het algemeen het onderzoek door eeri
schaderegelaar en medische controles.
Hierna is de potentie'e"! grote schade meestal herkenbaar in die zin dat deze
berkenbaarheld niet betekent dat de schade in al haar financie"le consequeri-
ties i? te overzien., doeh wel dat men de factoren kan herkennen die aanrner-
kelijkekanseri op zware schadeconsequenties meebrengen.
Het is de ervaring van de Commissie dat medische rapporten, speciaal in de
beginfase van het letsel. vaak onvoldoende aanknopingspunten bieden.
4
3« Splitslng in componenten
De Commissie acht het wenselijk dat aan schade-afdelingeri dwingend wordt
voorgesrhreven in de dossiers een in componenten gesplitste reserve aan te
leggen.
Dit betekent dat bij de vaststelling van de reserve iedere component
afzonderlijk wordt beoordeeld.
In dit verband wil de Commissie wel wijzen op het gevaar dat door de opti-
mistisRhe resp= pessimistische schatting van iedere factor afzonderlijk
de eindreserve in haar totaliteit niet evenwidhting kan zijn. Regulereride
kontrole is mede daarom gewenst.
4. Reserveringsprocedure/permanente reservering
Het is de Commissie gebleken dat de reserves voor nieuwe zaken wel volgens de zg. "gemiddelden" berekeningsmethode worden vastgesteld.

De Commlssie merkt h.ierbij op dat een dergelijke methode slechts bij vol-doende aantallen kan functioneren terwijl voorts een begrenzing naar tljd en bedrag is aa.o te bevelen.
De vastste.lling van de reserves voor oudere zaken dient op voldoende specialist is ch niveau plaats te vinden.
Daarnaast zullen hogere functionarissen voor de reserve, al dan niet geli-miteerd aan bepaalde grenzen, (mede) verantwoordelljkheid dienen te dragen. Het aanleggen van een systeem voor "permanente reservering" wordt door de Commissie dringend aanbevolen. "Permanente reservering" houdt in dat ledere letselschade, behoudens op periodieke reserveringstijdstippen, telkenmale beoordeeld wordt indien zich een "gebeurtenis" voordoet, zoals een ver-richte betaling, verbetering resp. verslechtering van de toestand van de gekwetste, nieuwe ziekenhuisopname, (her)trouwen, wijziging sociale uit-kering etc. etc. Hierbij dienen alle componenten opnieuw afzonderlijk te worden beoordeeld.
5. Schuldvraag
De Commlssie is van mening dat in zaken waarin over de schuldvraag nog geen overeenstemming bestaat, in het algemeen pessimistisch dient te worden gereserveerd.
6. Aanvangsreserve bepaalde .letsels
De Commissie acht het wenselijk dat voor letsels, waarvan het verwachtings-
pat.roon is dat zij niet zelden tot blijvende invaliditeit en hiermede tot
aanzienlijke schadeconsequent.ies leiden, reeds het eerste jaar zodanige
minimum bedragen worden gereserveerd dat tekorten in sommige zaken worden
gecompe.nseerd door vrijval in andere zaken.
In dat \erband heeft de Commissie zich beraden over de mogelijkheid een
soort schaal te ontwerpen waarin aanvangsreserves zijn gekoppeld aan het
soort Jetsel.
Tegen het ontwerpen van een dergelijke schaal kunnen de volgende bezwaren
worden aangevoerd:
a. Het quantum mogelijke letsels is dusdanig groot dat het ontwerpen van een
bruikbare schaal., die volledigheid beoogt, praktisch gezien nauwelijks
mogeli.jk is.
b. Het bestaan van een schaal bergt het gevaar in zich dat de hierin voor-
kornende gegevens een eigun leven gaari leiden met als gevolg een origewens-
te en ongenuanceerde toepassing.
c. Naast de aard van het letsel bepalen tal van andere factoren de omvang
van de schadeoonsequenties. Juist in de aanvangsfase ontbreekt voldoende
inzicht in deze factoren.
- 4 -

_ 4 -
Als belangrijk argument vo&r het bestaan van een bepaalde schaal,hoe summier ook van opzet, geldt dat wordt voorkoraen dat in de beginfase voor bepaalde letsels geen of veel te lage aanvangsreserves worden aangehouden. Pro en contra tegen elkaar afwegende, besluit de Commissie te komt-n tot de volgende suggesties voor miniraale aanvangsreserves.
Soort letsel Aanvangsreserve(bi,j Incomplete
ge^evens)
bekkenfractuur / 50.OQO,--
armfractuur • f '30.000,—
been/voetfractuur / 50,000,—
ernstig inwendig letsel / 50.000,--
verlies van ee.n oog / 50.000,--
fracturen waarbij de gewrichten zijn
betrokken / 100.000,--
whiplash laesie / 100.000,—
letsels die near verwachting tot volledige blijvende invaliditeit leiden zoals zwaar
hersenletsel,, dwarslaesie, ernstige ver-
brandingen; van geval tot geval te beoordelen
doch doorgaans / JQQ.QQQ,--
De Commissie wijst er nadrukkelijk op dat zij met deze opsomming geen vol-ledigheid pretendeert, terwijl overigens aan de vermelde bedragen geen absolute waarde mag worden toegekend.
De Commissie beoogt slechts aan te geven in welke orde van grootte men dient te denken bij het vaststellen van aanvangsreserves in zaken waarin nog slechts summiere gegevens bekend zijn. Voorts dient in aanmerking te worden genomen dat:
a. het aanvangsreserves betreft;
b. de aanvangsreserves zijn gebaseerd op "gemiddelden" en dat dientengevolge
de bedragen, zowel in op- als neergaande lijn dienen te worden aangepast,
indien er indicaties zijn dat de schade zich niet als een "gemiddelde"
zal gaan gedragen;
c. eventuele verdere aanpassing zal moeten plaatsvinden zodra meerdere
gegevens bekend zijn (zie ook het vermelde onder punt 4 "permanente
reservering"
d. de aanvangsreserves zijn gebaseerd op het loon/prijspeil van oktober
1977;
e..behalve de factoren zoals bedoeld onder d. zich wijzigende sociale economische omstandigheden (norminflatie) aanpassing in de toekomst nodig zullen maken.
Als voorbeeld hoe tengevolge van de factoren onder d. en e. de te reser-
vepen bedragen in tljd schoksgewijs omhoog kunnen gaan moge de doorsnee
beenfractuur dienen.

Was + 10 jaar geleden hiervoor een reserve van / 10.000,— in net algemeen toereikend; heden ten dage is een minimale aanvangsreserve van / 50.000,— noodzakelijk.
7. Inpassinff in arbeidsproces bi.1 zwaarder letsel
De ervaring van de Commissie is dat in het algemeen bij zware lebsels bln-
- i nen het eerste Jaar geen initiatieven tot reactivering van het slachtoffer
van de uitvoeringsorganen der sociale verzekering mogen worden verwacht. Het toeneraen van de werkloosheid moet als een remmende factor op inpassings-procedures worden aangemerkt.
8. Smartegeld
De Commissie is van mening dat de reservering voor smartegeld ruim moet zijn indien niet op korte termijn kan worden afgedaan en wel omdat o«a. door inflatoire invloeden de normen van de toekenning van smartegeld ten tijde van de afdoening gestegen kunnen zijn in verhouding tot die op het moment van reservering.
9. Rekenrente bij de vaststelling van de contante waarde van toekomstige
verplicht. ingen
De Commissie huldigt de opvatting dat de reserves op dusdanige verantwoorde wijze dienen te worden vastgesteld dat zij bij liquidatie van de branohe voldoende zouden zijn om de gehele toekomstige schadelast te dekken. De vraag rijst in dit verband welke rekenrente dient te worden toegepast bij de vaststelling van de contante waarde met het oog op de reserve voor toekomstige verplichtingen.
4
HierfciJ spelen de antwoorden op de volgende vragen een rol:
a. Kan de schade op basis van een contante waarde worden afgekocht ?
b. Indien het antwoord op vraag a. bevestigend luidt, op welk tijdstip kan
de zaak dan worden afgedaan ?
c. Welke rol speelt in dit verband de marktrente ?
d. Zal de inflatie zich voortzetten tot het moment van afdoening en zo ja,
metwelk percentage ?
e. Zal de inflatie zich ook na het moment van afdoening voordoen en zo ja, met
welk percentage moet men dan rekening houden vanaf het moment van af
doening tot aan het eind van de periode waarover de schadeberekening zich
uitstrekt?
f. Hoeveel bedraagt de opbrengst van de beleggingen ?
g. Wordt de rente op de beleggingen aan de schadereserve toegevoegd ?

Aard/omvang/ernst letsel
Leeftijd/beroep/aard werkzaamheden
Duur/mate arbeidsongeschiktJaeid
Revaliderings/omscholingsmogelijkheden
Wijziging sterftekans
1.2. Toekomstverwachtingen/carrie'remogelijkheden 1 .J5. Invloed Sociale verzekering 2. Inkomstenderving/verlies arbeidsvermogen ]5. Medlsohe en bijkomende kosten 4. Huishoudeli.jke hulp 5- Smartegeld
B. SCHADE BIJ POOD
6. Begrafenis/crematiekosten (volgens richtlijnen van N.V.V.A. (V.P.V.
rapport)
7. Levensonderhoud 1406 gerechtigden (netto)
C. DIVERSEN
8. Wettelijke rente in en buiten processen
9. Kosten b.v. advocaten, deskundigen, processen
oktober 1977.