Secretariaat;
Groot Hertoginnelaan 8,
's-Gravenhage.
Tel. 070-61.47.31 's-Gravenhage, 28 april 1978.
Aan de Leden van de
Nederlandse Vereniging van Algemene
Aansprakelijkheidsverzekeraars (A.A.V.)
Betreft: Opzichtclausule.
Mijne Heren,
Op verzoek van het Bestuur heeft een werkgroep van de Contact Commissie en vervolgens
de Juridisch-Technische Commissie zich beziggehouden met het opstellen van richtlijnen
voor schadecorrespondenten voor de toepassing van de opzichtclausule in de AVP.
Deze richtlijnen worden U hierbij aangeboden.
Als de inhoud U aanleiding geeft tot opmerkingen, dan verzoeken wij U deze schriftelijk
aan het Secretariaat door te geven vóór 26 mei a.s. ten einde
eventuele behandeling daarvan op de algemene vergadering van 31 mei a.s. mogelijk
te maken.
Hoogachtend,
Secretaris.
Enige richtlijnen voor schadecorrespondenten inzake de opzichtclausule in de
A.V.P.-polis
Onlangs heeft de Nederlandse Vereniging van Algemene Aansprakelijkheids-verzekeraars
(A. A.V.) een brochure uitgegeven met algemene informatie over de Aansprakelijkheidsverzekering
voor Particulieren (A. V. P.). In deze brochure is op blz. 18 t/m 21 het één
en ander verteld over goederen van anderen, die een verzekerde onder zich heeft.
Ten aanzien van schade aan deze goederen kent de AVP-polis de zgn. opzichtclausule.
Hoewel deze brochure de algemene lijnen duidelijk weergeeft, blijkt toch de
behoefte te bestaan om ten behoeve van schaderegelaars en schadecorrespondenten
de strekking van de uitsluiting wat nader te preciseren, daar klaarblijkelijk
hierover lang geen eensluidende gedachten gevormd zijn.
Grondslag van de opzichtclausule
Het zgn. opzichtrisico valt uiteen in het "kwasi-eigenaarsrisico"
en het doe-het-zelf risico. Allereerst het "kwasi-eigenaarsrisico."Hierbij
gaat het om goederen van derden, die aan de zorg van verzekerde zijn toevertrouwd,
of die hij op een of andere wijze onder zijn hoede heeft genomen. In feite zijn
deze goederen dan tijdelijk aan de bezittingen van verzekerde toegevoegd. Verzekerde
krijgt aldus over deze goederen een zo grote feitelijke macht, dat de kans op
schade aan deze goederen voor hem op één lijn ligt met die voor
een eigenaar.
Een risico, dat naar zijn aard niet in een aansprakelijkheidsverzekering past,
maar bovendien ook verzekeringstechnisch moeilijk aanvaardbaar is. Deze "opzicht"-schaden
doen zich nl. zo vaak voor, dat de premie aanzienlijk zou moeten worden verhoogd
om ze te kunnen betalen.
Dit laatste aspect geldt ook voor het doe-het-zelf-risico, dat te vergelijken
is met het bedrijfsrisico in de AVB-polis. In de AVP-polis heeft dit risico
betrekking op goederen, die een verzekerde als particulier ter uitvoering van
doe-het-zelf werkzaamheden in bewerking of in gebruik heeft. Het adagium "waar
gehakt wordt vallen spaanders" spreekt voor zichzelf, temeer nu hier het
niet-professionele karakter van de werkzaamheden voorop staat.
De reikwijdte van de opzichtclausule.
Wij stellen voorop, dat de opzichtclausule geen uniforme redactie kent. Wel
hebben de meeste polissen dezelfde begrippen (werkwoorden) ter nadere omschrijving
van het opzichtrisico: vervoeren, bewerken, behandelen, bewaren, huren, lenen,
gebruiken, bewonen. Als specifieke verschijningsvormen van "onder zich
hebben", zullen wij ze hieronder uitvoerig behandelen en met voorbeelden
verduidelijken. In elk geval geldt voor al deze begrippen, dat ze pas als een
vorm van "onder zich hebben" beschouwd mogen worden, als er sprake
is van een min of meer duurzame, anders dan incidentele relatie tussen de verzekerde
en het beschadigde goed. Om vast te stellen of er sprake is van een (min of
meer) duurzame relatie, moet men niet alleen kijken naar de tijdsduur, dat verzekerde
het goed "onder zich" heeft, maar ook naar de intentie daarvan. Als
verzekerde b.v. de naaimachine van een ander heeft opgenomen om er mee te gaan
nadien, dan is niet het net opgenomen hebben beslissend, maar het feit, dat
verzekerde het voorwerp wilde gebruiken. Wanneer dan ook bij het opnemen de
machine valt, is de uitsluiting van toepassing.
-2-
Deze richtlijn geldt niet alleen voor gevallen, waarop een van bovengenoemde
specifieke begrippen (vervoeren, bewerken, behandelen enz.) van toepassing is,
maar evenzeer als het gaat om "onder zich hebben uit welken hoofde ook"
(zoals de rest-categorie in de meeste polissen wordt omschreven).
Vervoeren : het naar elders voeren, transporteren.
Voorbeeld : 1. Verzekerde helpt een familielid verhuizen. De schade welke
daarbij ontstaat tijdens het laden, lossen en transport dient
te worden beschouwd als een uitvloeisel van het vervoeren en
is dus uitgesloten. ,
2. Verzekerde verplaatst bij een kennis in een vertrek even een voorwerp, bijv.
een vaas met bloemen, en laat die uit zijn handen vallen. Dit is niet te beschouwen
als vervoer. De schade die daarbij aan de vaas ontstaat valt niet onder de opzichtclausule
en is derhalve gedekt.
Bewerken : werk aan iets verrichten om het voor een zeker doel geschikt te maken.
Hier manifesteert zich het doe-het-zelf-rïsico. Uitgesloten is schade aan
goederen, voorzover de verzekerde deze daadwerkelijk in bewerking heeft.
Voorbeeld : l . Als men bij het bewerken de zorg over een goed heeft overgenomen
zal in de regel de uitsluiting van toepassing zijn. Bijv., verzekerde neemt
de was van een ziek familielid mee om te wassen. Door verkeerde instelling van
de wasmachine raakt het wasgoed beschadigd. Daar verzekerde de intensieve zorg
overnam geldt de uitsluiting.
2. Verzekerde helpt een kennis met het afschuren van een kozijn;
hij schiet echter uit tijdens het schuren en beschadigt de ruit
in de sponning.
In dit geval wordt het beschadigde goed (de ruit) en de sponning niet bewerkt
en is de opzichtelausuIe niet toepasselijk.
3. Verzekerde wast de auto van zijn buurman, die slecht ter been
is, en veroorzaakt daarbij krassen op de lak (er zaten steentjes
in de spons).
De uitsluiting is op deze situatie van toepassing.
Behandelen : hanteren, iets onderhanden nemen.
Ook hier speelt het doe-het-zelf-risïco een rol evenals bij bewerken.
Voorbeeld : l. Verzekerde, die als babysit in het huis van de buren vertoeft,
wil eigener beweging het tv-toestel in de teakolie zetten, waarbij uit het door
hem omgestoten flesje olie door het rooster in het inwendige van het toestel
vloeit. De uitsluiting is hierop van toepassing.
2. Verzekerde, die op ver jaarsvisite bij de buren is, wil ongevraagd de radio
aanzetten en draait de knop de verkeerde kant op. De knop breekt af. De schade
is gedekt. Men kan niet zeggen dat de verzekerde de radio onder zijn hoede nam.
-3-
-3 -
Bewaren
Voorbee ld
Lenen
Gebruiken
Voorbee ld
Bewonen
onder zijn hoede hebben, toezicht houden op.
1. Verzekerde neemt enkele goederen in bewaring van een kennis
die met vakantie gaat.
Er is dan sprake van onder zifn hoede hebben, dus bewaren in de zin van de polis.
2. Verzekerde neemt de jas van een bezoeker aan en hangt deze
aan de kapstok. De Jas wordt daarna door de hond van verze
kerde beschadigd; er kan hier moeilijk van bewaren gesproken
worden.
gebruik of genot van een goed hebben tegen geldelijke vergoeding.
Schade aan de gehuurde woning, vakantiewoning of hotelkamer dient op grond van
deze uitsluiting te worden afgewezen. De gemeenschappelijke ruimten als trappenhuis,
lift e.d. dienen in het algemeen als gehuurd te worden beschouwd.
ter leen hebben.
In verband met hetgeen hierna zal worden opgemerkt over "gebruiken"
zal een geleend goed steeds onder de uitsluiting vallen. Dit geldt zowel voor
het geleende om niet van een kennis als bijv. ook het van de bibliotheek geleende
boek.
dit kan zowel betekenen "in gebruik hebben" als "gebruik maken
van".
Veelal zal het "in gebruik hebben" betekenen: volgens afspraak of
stilzwijgend de beschikking over iets hebben gedurende een bepaalde
periode.
Daarnaast kan men iets in gebruik hebben zonder toestemming van
de eigenaar; wanneer gereden wordt op een weggenomen fiets heeft
de berijder deze daadwerkelijk in gebruik.
1. Verzekerde maait met de maaimachine van de buren hun gras
tijdens hun vakantie en beschadigt daarbij de maaimachine.
Hier kan een beroep op de uitsluiting worden gedaan.
2. Indien een verzekerde op visite gaat en bij zifn gastheer gebruik
maakt van een stoel of bank, ontbreekt het kwasi-eigenaarsrisico
waarover hiervoor werd gesproken, en zal bij beschadiging de
uitsluiting niet van toepassing zifn.
(Los hiervan staat overigens dat in het algemeen dergelijke schaden zullen worden
afgewezen omdat de verzekerde daarvoor niet aansprakelijk is).
als woning in gebruik hebben.
-4-
-4-
Tot zover de omschrijving van de specifieke verschijningsvormen van "onder
zich
hebben".
Daarnaast doen zich gevallen voor welke niet onder deze specifieke begrippen
gebracht kunnen worden, maar wel een vorm van opzicht opleveren.
Op deze rest-categorie is van toepassing de omschrijving in de opzichtuitsluiting
van "uit welken hoofde ook onder zich hebben".
Uit welken : Met deze uitsluiting dient echter zeer zorgvuldig te worden om-
hoofde ook gesprongen. In gevallen waarin, zoals hierboven geschetst, de
onder zich specifieke begrippen van "onder zich hebben" niet van toepassing
hebben zijn dienen de feiten getoetst te worden aan de eerder in de
richtlijnen vermelde criteria, te weten "toevertrouwd zijn",
"onder zijn hoede hebben", waarbij ook de duur van de relatie
van belang is.
Een enigszins beperkte interpretatie van deze criteria is dan wel
vereist.
Bij de beoordeling van de toepasselijkheid van de opzichtclausule dient uiteraard
het aansprakelifkheidscriterium niet uit het oog verloren te worden. U leze
hierop na de laatste alinea van bladzijde 20 van de AVP-brochure.
Voor de goede orde zij tenslotte opgemerkt dat de normbesef-clausule geenszins
de opzichtclausule buiten werking stelt.