Dienstongeval bij gaan naar cursus
Met betrekking tot het begrip dienstongeval heeft de Raad in de uitspraak van 5 november 1998, AA8755 (TAR 1999/5), het dodelijke ongeval van een beroepsmilitair op weg naar een verplichte cursus aangemerkt als een dienstongeval, in het bijzonder nu de cursus werd gegeven op een andere locatie dan waar de militair zijn werkzaamheden gewoonlijk verrichtte en de reis van de woonplaats naar de cursusplaats niet het karakter had van woon-werkverkeer.

Fouten hulppersoon toerekenbaar aan overheidswerkgever.
Als de arbeidsplaats voorafgaande aan en ten tijde van het arbeidsongeval niet voldoet aan het bepaalde in artikel 3:2, eerste lid, van het Arbeidsomstandighedenbesluit heeft de overheidswerkgver niet voldaan aan het bepaalde in artikel 16, negende lid, van de Arbowet, dat de werkgever verplicht tot naleving van voornoemd artikel 3:2, eerste lid. Het arbeidsongeval, dat derhalve de gemeente moet worden toegerekend, is een beboetbaar feit als bedoeld in artikel 33 van de Arbowet. Hieraan doet niet af dat zij is afgegaan op het advies van de, voor de beoordeling van de bouwplannen voor de tijdelijke huisvesting van de gemeente ingeschakelde, ter zake deskundige Arbo-unie (ABRS 17-04-2002 AE1625 ).

ARAR Geneeskundige kosten
Op 1 januari 1998 is het oude artikel 44 vervangen door het huidige artikel 48 van het ARAR. Dit artikel bepaalt:
1. Indien de ziekte, uit hoofde waarvan de ambtenaar of de gewezen ambtenaar ongeschikt is zijn arbeid te verrichten, voortvloeit uit een dienstongeval of een door het verrichten van zijn arbeid opgelopen beroepsziekte, worden hem vergoed de naar het oordeel van Onze Minister noodzakelijk gemaakte kosten van geneeskundige behandeling of verzorging die voor rekening van de ambtenaar blijven.
2. Onze Minister van Binnenlandse Zaken kan omtrent het bepaalde in het eerste lid nadere regels vaststellen.
Deze regels kunnen onder meer betrekking hebben op termijnen, waarbinnen declaraties moeten worden ingediend en op de vorm en inhoud van de vereiste verklaringen. Deze bevoegdheid strekt echter niet zover dat het verweerder vrij staat om de in die bepaling gegarandeerde aanspraak op vergoeding van de naar zijn oordeel noodzakelijk gemaakte kosten afhankelijk te doen zijn van een beoordeling vooraf (CRvB 12-07-2002 Rb Middelburg AE7016 ).

Hernia Nucleï pulposi HNP ongeval criteria eisen normen trauma degeneratie
Een HNP als gevolg van een trauma is als een uitzondering te beschou­wen. Om een geweldsinwerking als oorzaak aan te nemen dient er aan een aantal eisen voldaan te worden:
1) Het ongevalsgebeuren dient absoluut vast te staan
2 Er moet sprake zijn van een dusdanig ernstig gebeuren dat ook een wervel­breuk veroorzaakt had kunnen zijn
3) de wervelkolom moet rechtstreeks of indirect getroffen zijn, ook de aard van het ongeval is hierbij van belang
4) de diagnose moet vaststaan
5) de getroffene mag voor het ongeval niet geleden hebben aan lumba­go, ischias, of andere aandoeningen die kunnen doen aannemen dat er al een discusprolaps was.
CRvB 24-10-1995 ongep.

Asbest bewijs verband dienst
De Raad hanteert de norm (zoals in art. BW 7:658 TAR 2000, 112): voorzover zulks niet reeds voortvloeit uit op de ambtenaar van toepassing zijnde rechtspositionele voorschriften, heeft de ambtenaar recht op vergoeding van de schade die hij lijdt in de uitoefening van zijn werkzaamheden, tenzij het betrokken bestuursorgaan aantoont dat het zijn verplichtingen is nagekomen de werkzaamheden van de ambtenaar op zodanige wijze in te richten, alsmede voor het verrichten van die werkzaamheden zodanige maatregelen te treffen en aanwijzingen te verstrekken als redelijkerwijs nodig is om te voorkomen dat de ambtenaar in de uitoefening van zijn werkzaamheden schade lijdt, of aantoont dat de schade in belangrijke mate een gevolg is van opzet of bewuste roekeloosheid van de ambtenaar
De Raad acht causaal verband met de dienst eerst aanwezig indien er een voldoende mate van waarschijnlijkheid bestaat dat de werkzaamheden en/of werkomstandigheden van de betrokken ambtenaar de bij die ambtenaar aan het licht getreden ziekte daadwerkelijk hebben veroorzaakt (vgl. CRvB 12 maart 1998, TAR 1998, 78).
De Raad acht zich, gegeven de verschillen in stel- en bewijsplicht van partijen in het burgerlijke procesrecht en in het bestuursproces, niet gebonden aan arresten van de Hoge Raad en wijst de schade door mesothelioom af (CRvB 28-11-2002AF 1843 ).

Civiele jurisprudentie asbest niet maatgevend in bestuursrecht
Met betrekking tot de vraag of betrokkene aan asbest is blootgesteld geweest, geldt dat de verzoeker om schadevergoeding, die zich op een bepaald rechtsgevolg beroept, voldoende feiten moet stellen en aannemelijk maken waaruit dat gevolg kan worden afgeleid. Deze verplichting berust op artikel 4, tweede lid, van de Awb. Aan de jurisprudentie van de burgerlijke rechter moet worden voorbijgegaan vanwege de verschillen in stel- en bewijsplicht van partijen in het burgerlijk proces en in het bestuursproces. Het onderzoek van het bestuursorgaan wordt in het onderhavige geval onzorgvuldig geacht. Uit overgelegde verklaringen is gebleken dat betrokkene betrokken is geweest bij verbouwingen waarbij asbesthoudend materiaal werd verwerkt. De Raad kan ook niet voorbijzien aan een overzicht van urgente asbestsaneringen in de kazerne waar betrokkene enige tijd heeft verbleven. Bij het voorbereiden en het nemen van het bestreden besluit is gehandeld in strijd met het in artikel 3, tweede lid, van de Awb neergelegde zorgvuldigheidsbeginsel (2003-01-09 CRvB AF3481 ).

Werkgever norm asbest
Omdat de schade is geleden voor 1-1-1993 dient de tot die datum geldende jurisprudentiële norm voor aansprakelijkheid van de overheidswerkgever te gelden. Die norm brengt mee dat ten aanzien van de vraag of het mesothelioom veroorzaakt is door inademing van asbestkristallen tijdens de dienst geldt dat er een voldoende mate van waarschijnlijkheid bestaat. Die waarschijnlijkheid ontbreekt omdat er in de literatuur geen aanwijzingen zijn te vinden voor een verhoogd risico bij automonteurs (CRvB 12-3-1998, TAR 1998, 80).
Contrair
Rb Rotterdam 30-5-1995 TAR 1995, 188 jur 60
De ambtenaar die in 1991 aan de gevolgen van mesothelioom overleed was aangesteld door het Ministerie van Justitie als automonteur tot 2-1-1970. Overwogen wordt dat voor zover in de jurisprudentie van de Centrale Raad van Beroep is aanvaard dat op een bestuursorgaan een verplichting rustte tot het vergoeden van een door een ambtenaar geleden schade, daarbij steeds ook de mogelijkheid van vergoeden van immateriële schade is aanvaard. Bij onvoldoende concretisering van het hebben genomen van maatregelen houdt de rechtbank het ervoor met verwijzing naar TAR 1994, 34 en 106 alsmede TAR 1995, 42 dat geen specifieke voorzorgsmaatregelen waren genomen tegen langdurige geringe blootstelling aan asbest waardoor de gevolgen aan het bestuursorgaan toe te rekenen zijn in het licht van de in de civiele jurisprudentie ontwikkelde beschermingsgedachte.

Overheid werkgever ambtenaar norm risicoaansprakelijkheid
De Raad zoekt aansluiting met art. 7:658 BW door voor de aansprakelijkheid van de overheidswerkgever als norm te introduceren:
Voor zover zulks niet reeds voortvloeit uit de op de ambtenaar van toepassing zijnde rechtspositionele voorschriften heeft de ambtenaar recht op vergoeding van de schade die hij lijdt in de uitoefening van zijn werkzaamheden, tenzij het betrokken bestuursorgaan aantoont dat het zijn verplichting is nagekomen de werkzaamheden van de ambtenaar op zodanige wijze in te richten, alsmede voor het verrichten van die werkzaamheden zodanige maatregelen te treffen en aanwijzingen te verstrekken dat de ambtenaar in de uitoefening van zijn werkzaamheden schade lijdt, of aantoont dat de schade in belangrijke mate het gevolg is van opzet of bewuste roekeloosheid van de ambtenaar (CRvB 22-06-2000 JB 2000, 232).

Risicoaansprakelijkheid politie ambtenaar
De risicoaansprakelijkheid van de overheid voor haar ambtenaren is beperkt tot schade veroorzaakt door een ongeval tijdens werkzaamheden waarbij gebruik is gemaakt van gereedschappen en machines. Een risicoaansprakelijkheid voor de letselschade van een agent bij een aanhouding, door derden / aangehoudenen veroorzaakt, ontbreekt.
(CRvB 13-02-1997 TAR 1997, 59; noot C. Visser. Het Besluit Algemene Rechtspositie Politie (BARP) kent met terugwerkende kracht tot 24-2-1997 het bijzondere voorschrift in art. 54a dat in geval van invaliditeit uit een dienstongeval of beroepsziekte aan de desbetreffende ambtenaar een smartegeld wordt vergoed van maximaal f 300000. Ingeval van overlijden tengevolge van een ongeval wordt aan de weduwe een nettobedrag van f 150000 uitgekeerd).

Werkgever ambtenaar risicoaansprakelijkheid
Voor die gevallen waarbij letselschade ontstaat waarbij gebruik gemaakt wordt van gereedschap en machines moet een zekere vorm van risicoaansprakelijkheid door het bestuursorgaan aanvaard worden (CRvB 9-12-1993, TAR 94, 34; vgl. CRvB 17-3-1994, TAR 94, 106).
Begrenzing CRvB 13-2-1997 TAR 97, 59
De artikelen 43, 44 en 45 ARAR geven reden tot betaling op grond van de daarin vervatte rechtspositieregelingen voor elementen van schade indien de schade in overwegende mate zijn oorzaak vindt in de aard van de opgedragen werkzaamheden of in de bijzondere omstandigheden waarin deze moesten worden verricht.
Zie ook CRvB, 13-2-1997, VR 1998, 180
In het civiele en het bestuursrecht geldt de hoofdregel dat van aansprakelijkheid ter zake feitelijk handelen alleen sprake kan zijn bij schuld. De rechter dient daarom terughoudendheid te betrachten bij het aanvaarden van risicoaansprakelijkheid als daarin bij wettelijk voorschrift niet is voorzien. Uit het feit dat de wetgever bijzondere voorzieningen heeft getroffen voor bescherming van het inkomen van de ambtenaar bij ziekte leidt de Raad af dat deze niet voor risicoaansprakelijkheid heeft gekozen. Er zijn ook verder onvoldoende aanknopingspunten om risicoaaansprakelijkheid te aanvaarden.

Overheid werkgever risicoaansprakelijkheid norm omvang schade
Het bestuursorgaan is aansprakelijk voor de schade van de ambtenaar voor zover een daaraan toe te rekenen optreden schade heeft veroorzaakt en die schade van zodanige aard is dat deze in redelijkheid voor vergoeding door dat orgaan in aanmerking dient te komen. Niet elk leed ook al is dat mede door het werk ontstaan komt voor vergoeding in aanmerking (CRvB 17-11-1988 TAR 88, 7).
Uitbreiding CRvB 16-6-1994 TAR 94, 177
Per 1-1-1993 heeft te gelden dat schade aan een ambtenaar toegebracht en veroorzaakt door een onrechtmatige daad van de overheid in beginsel voor volledige vergoeding in aanmerking komt.
(vgl. CRvB 21-9-1995, TAR 95, 243 en 26-10-1995, TAR 95, 272).

Werkgever ambtenaar schade toerekenbaarheid dienst bevoegdheid rechter
Wanneer toekenning van schade niet bij wet of toepasselijk voorschrift is geregeld is de gemeenteraad bevoegd tot toekenning of afwijzing van een vergoeding van de gestelde schade.
Oefeningen en werkzaamheden die onderdeel vormen van de rechtmatige uitoefening van een overheidstaak leiden in beginsel niet tot enige aanspraak of vergoeding. Dit is anders wanneer de schade het gevolg is van aan de overheid toe te rekenen tekortkomingen (CRvB 27-6-1985, TAR 85, 186; zie ook ambtenarengerecht Den Haag 10-4-1986, TAR 86, 145)
Bezwaar en beroep kan op de in de AWB voorgeschreven wijze geschieden. De burgerlijke rechter dient de zaak onontvankelijk te verklaren zie HR 28-2-1992 NJ 92, 687.

Werkgever 1638 x
Voor een analogische toepassing van art. 1638x BW in de eigensoortige verhouding van administratief orgaan en ambtenaar is geen grond aanwezig (CRvB 12-11-1985 TAR 86, 25)